Ολη η Τουρκία αλλά και οι αγορές ψάχνουν πλέον πού πήγαν τα 128 δισ. δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα που δαπανήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια από την κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να στηριχτεί το εθνικό νόμισμα της χώρας, η λίρα.
«Πού είναι τα 128 δισ. δολάρια;» έγραφαν τα πανό που κρέμασε η αντιπολίτευση στα κτίρια των γραφείων της σε όλη την Τουρκία, αναγκάζοντας την αστυνομία να σπεύσει άμεσα να τα κατεβάσει με τη δικαιολογία ότι προσβάλλουν το πρόσωπο του Ερντογάν, κάτι που θεωρείται έγκλημα στη χώρα. Ο ίδιος ο Ερντογάν προχώρησε σε νέα ολομέτωπη επίθεση κατά της αντιπολίτευσης, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι το ποσό αυτό είναι ακόμη υψηλότερο, φτάνοντας τα 165 δισ. δολάρια, και πως οι επικριτές του δεν ξέρουν τι τους γίνεται.
Τα στοιχεία όμως είναι αποκαλυπτικά. Οταν στις 9 Ιουλίου του 2018 ανέλαβε καθήκοντα υπουργού Οικονομικών της Τουρκίας ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ένα δολάριο αγόραζε 4,55 λίρες Τουρκίας. Σήμερα ένα δολάριο αγοράζει πάνω από 8 λίρες. Η λίρα μάλιστα υποχώρησε πάλι χθες κατά 1%, στο 8,266. Η ολομέτωπη επίθεση που δέχτηκε το νόμισμα της χώρας λόγω των οικονομικών πολιτικών και των γεωπολιτικών περιπετειών του Ερντογάν οδήγησε τον Αλμπαϊράκ στην απόφαση να προσπαθήσει να στηρίξει τη λίρα ρίχνοντας στη μάχη τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας.
Στην Τουρκία που δεν έχει ισχυρό νόμισμα η συναλλαγματική ισοτιμία αποτελεί το βαρόμετρο της οικονομικής επιτυχίας για μια κυβέρνηση. Για αυτόν τον λόγο η Αγκυρα αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα συναλλαγματικά αποθέματα που διατηρεί η κεντρική τράπεζα ως αντιστάθμισμα για τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, προκειμένου να στηρίξει τη λίρα τόσο ενόψει των εκλογών του 2019 και του 2020 όσο και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρ’ όλα αυτά, όμως, η λίρα βούλιαξε 37% έναντι του δολαρίου το 18μηνο που ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2020.
Λογιστικά τεχνάσματα
Οι επικριτές, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της Τουρκίας, κατηγορούν την κεντρική τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών ότι έκρυψαν το ποσό που δαπάνησαν χρησιμοποιώντας διάφορα λογιστικά τεχνάσματα. «Τα 128 δισ. δολάρια αντιπροσωπεύουν ένα πολύ βασικό πρόβλημα διακυβέρνησης στην Τουρκία, όπου η κυβέρνηση δεν έχει διαφάνεια και εμπιστοσύνη. Δεν ξέρουμε εάν τα χρήματα δαπανήθηκαν για να στηριχτεί το νόμισμα, σε ποιον έγιναν οι πωλήσεις, εάν τα χρήματα έφυγαν από την Τουρκία ή εάν κάποιοι έβγαλαν κέρδος από αυτό», είπε στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» η αντιπρόεδρος για θέματα νεολαίας του κόμματος της αντιπολίτευσης CHP Γκογκτσέ Γκοκτσέν.
Το πρόβλημα είναι μεγάλο γιατί, σύμφωνα με διεθνείς οικονομολόγους, τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας εκτιμώνται πλέον σε μόλις 43,2 δισ. δολάρια, την ώρα που τα επίσημα στοιχεία κάνουν λόγο για 95,3 δισ. δολάρια, τα οποία όμως αμφισβητούνται διεθνώς. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Goldman Sachs, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας δαπάνησε μόνο το πρώτο δεκάμηνο του 2020 πάνω από 100 δισ. δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα για να στηρίξει τη λίρα.
Με την αξία του εθνικού νομίσματος της Τουρκίας να έχει εξαϋλωθεί πρακτικά τα τελευταία χρόνια, το τεράστιο αυτό ποσό έχει ουσιαστικά χαθεί. Οι πιέσεις είναι τόσο μεγάλες, που ακόμη και ενεργά στελέχη της κυβέρνησης αναγνωρίζουν ότι πρέπει να δοθούν κάποιες απαντήσεις. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στις αρχές της εβδομάδας ο διάδοχος του Αλμπαϊράκ, Λουτφί Ελβαν, παραδέχτηκε ότι θα ήταν «χρήσιμο», όπως είπε, εάν η κεντρική τράπεζα της χώρας δημοσίευε στοιχεία για τις συναλλαγές σε συνάλλαγμα την περίοδο από το 2019 έως και το 2020. Ο Αλμπαϊράκ εμφανίστηκε οργισμένος από τις κατηγορίες, ενώ ο Ερντογάν έδειξε να μην πτοείται αναφέροντας ότι θα χρησιμοποιηθούν ξανά τα αποθέματα αυτά εάν κριθεί απαραίτητο.